Het belang van systeemtherapie bij eetstoornissen

Ondanks dat mensen met eetstoornissen vaak denken dat ze het alleen moeten doen, omdat zij tenslotte degene zijn die zich in de eetstoornis hebben verloren en niet jij (de omgeving), heb je een eetstoornis niet alleen. Bovendien hoeven ze het niet alleen te doen, want ze hebben mensen in hun omgeving (zoals jij) die willen helpen. Goed dat je dit leest en je wilt verdiepen hoe je iemand met een eetstoornis het beste kunt helpen.

Niet alleen de persoon met de eetstoornis gaat er langzaam aan onderdoor, maar ook jij als naaste hebt het zwaar. In dit stuk wordt het belang en betrokkenheid van het gezin, tijdens de eetstoornis behandeling, beschreven en bespreken we de functie en het belang van systeemtherapie.

Lief en leed samen delen

Systeemtherapie is een mooi voorbeeld waarbij gezamenlijk gewerkt wordt aan het herstel en wordt tegenwoordig met grote regelmaat ingezet tijdens een eetstoornis behandeling en andere psychiatrische problemen. Systeemtherapie is ontstaan doordat bij veel psychiatrische patiënten, na het herstel of bij thuiskomst uit de kliniek, de psychiatrische stoornis weer de kop opstak. En niet alleen bij de patiënt, maar soms zelfs ook bij een ander gezinslid. De interactiepatronen binnen een gezin leverden een belangrijke bijdrage aan het ontstaan en in stand houden van psychiatrische problemen. Vanuit deze gedachte werden mensen niet als losstaande individuen behandeld, maar in hun sociale context.

Therapeuten zijn zich vanaf de jaren zeventig steeds meer gaan richten op de gezinsverhoudingen. Vanuit deze gedachten werden gezinsleden samen behandeld. De persoon met de eetstoornis is dan wel degene met het probleem, maar samen met het systeem (het gezin) word het probleem (vaak onbewust) in stand gehouden. Door samen anders te gaan denken, voelen en handelen, leren alle leden binnen het gezin anders met het problemen omgaan.

In de jaren zeventig werden deze gedachtes samengevoegd in een theoretisch kader: de zojuist al genoemde systeemtheorie. Volgens systeemtheoretici is het goed om de werkelijkheid te beschouwen als een systeem: een geheel van samenhangende elementen die elkaar beïnvloeden. De nadruk ligt niet op de elementen maar op het netwerk van relaties tussen de elementen. Elke wijziging in een onderdeel heeft invloed op alle andere onderdelen.

Systeemtherapie is succesvol bij eetstoornissen

Deze systeemtheorie zou ook voor mensen gelden. Mensen zijn niet alleen zelf informatie verwerkende systemen, maar maken op hun beurt ook weer deel uit van andere systemen: een partnerrelatie, een gezin, een team, een organisatie of de maatschappij. Binnen een sociaal systeem als een gezin beïnvloeden mensen elkaar. Gedachten, gedragingen, gevoelens ontstaan in wisselwerking met anderen binnen het gezin en de sociale omgeving. Een gezin is dan ook geen optelsom van de kenmerken van de afzonderlijke gezinsleden: het geheel is meer dan de som van de delen. Wanneer je er op deze manier naar kijkt, is het niet meer dan logisch om het gezin te betrekken tijdens de behandeling van eetstoornissen.

Gedachten, gevoelens en handelen

De persoon met de eetstoornis handelt niet alleen naar eigen gedachtes en gevoelens, maar wordt sterk beïnvloed door de omgeving. Omgekeerd geldt natuurlijk precies hetzelfde: jouw handelen en denken word beïnvloedt door het het handelen en denken van de mensen in jouw omgeving.

Het zou dan eigenlijk ook vreemd zijn als jij (als naaste) niet betrokken wordt in de behandeling. Tegelijkertijd blijft het lastig, omdat jouw geliefde de mensen die het dichtst bij hem/haar staan vaak juist willen sparen of niet willen belasten. Bovendien schamen mensen met een eetstoornis zich vaak en zijn daarom ook geneigd het alleen op te willen lossen. Tegelijkertijd vorm jij (als ouder) de basis, niet alleen van zijn/haar gedachtes, gevoelens, maar vaak zelfs van zijn/haar hele zijn.

Wanneer jouw geliefde het lastig vindt om jouw/jullie te betrekken en te vragen of jullie onderdeel willen zijn, stel hem/haar dan de vraag ‘Hoe graag had jij er zelf voor mij/ons willen zijn?’ Wat zou jij doen als mama problemen had? Zou jij dan wel of niet voor mij willen zorgen?’

Onthoud dat dit niet alleen voor jouw geliefde heel waardevol is, maar voor elke schakel in het systeem. Dus ook voor jou! Zou het niet zonde zijn dat alle veranderingen die jouw geliefde bereikt heeft, thuis weer te niet gedaan worden omdat het systeem nog steeds hetzelfde handelt als voordat jouw geliefde de kracht gevonden had om beter te worden?

Systeemtherapie is een leerzaam proces

Tijdens het gehele proces kan iedereen veel leren, van elkaar en over zichzelf en de schakel binnen het gezin. Je leert elkaar beter begrijpen, waardoor verwijten en schuldgevoelens omgedraaid kunnen worden naar dankbaarheid en begrip. En dit is een veel positievere relatie om het gevecht samen aan te gaan dan op basis van schuld(gevoelens).

Een succesvol opererend bedrijf/organisatie zou ook niets zijn zonder individuen, dus waarom zou je verwachten dat zo’n complexe organisatie als de mens (jij) dit wel zou kunnen?

Bij veel eetstoornis klinieken en tijdens de eetstoornis behandeling wordt het gezin betrokken, zeker als de client nog thuis bij de ouders woont is dit zeer gebruikelijk. Vraag van te voren of dit ook bij je (jullie) behandelaar/behandeling geldt, het zou zonde zijn als dit niet gebeurt.  

Bron:  Lief en Leed samen: systeemtherapie: Haley, Learning and teaching therapy, 1996