Wat zijn de kenmerken van een eetstoornis?

Eigenlijk ben jij de enige die bepaald of jij wel of geen eetstoornis hebt. De mate van angst, paniek welke jij ervaart maakt dat jij wel of geen eetstoornis hebt. Hoevaak denk jij aan wel/niet eten, calorieën, je gewicht of je lichaam? Als je heel eerlijk bent tegen jezelf dan weet je of je een eetstoornis hebt of niet. Het feit dat je dit leest zegt al veel over de mate van interesse in het onderwerp. Buitenstaanders (familie of vrienden) kunnen niet zo maar bepalen of iemand een eetstoornis heeft of niet. Iemand die slank is heeft niet meteen anorexia. En iemand die weleens aan de lijn doet heeft ook niet meteen anorexia of boulimia en iemand die in één keer een zak chips of drop leeg eet, heeft ook niet meteen binge eating disorder! 

Verschillende eetstoornissen

Er zijn verschillende eetstoornissen waarvan de meest bekende anorexia en boulimia zijn. Hier is ook het meeste onderzoek naar gedaan. Minder bekende eetstoornissen zoals binge eating disorder (BED) en niet anders omschrijven (NAO) worden hieronder ook besproken. En heb je ooit gehoord van orthorexia nervosa, anorexia athletica, adonis complex of het machismo nervosa? Alhoewel die laatsten vier (nog) niet officieel als eetstoornis erkend zijn, laten alle (eet)stoornissen zien dat mensen obsessief bezig zijn met eten en hun gewicht. Hieronder vind je de karakter eigenschappen en kenmerken van verschillende eetstoornissen. 

Anorexia Nervosa

Degene die lijdt aan anorexia nervosa is overdreven bezig met zijn/haar gewicht en figuur en bezeten van de wens gewicht te verliezen. Daarom eten ze steeds minder en de variatie in de voedselkeuze wordt steeds beperkter. Het hongergevoel wordt onderdrukt. Het gewichtsverlies gaat geleidelijk en is niet altijd het belangrijkste kenmerk in een vroegtijdige fase van de ziekte. Sociale en psychologische kenmerken zijn vaak eerder zichtbaar. Al vroeg tijdens het proces van obsessief lijnen, sporten en vermageren wordt het contact met vrienden verminderd. Veel mensen met anorexia nervosa komen in een sociaal isolement terecht.

Anorexia Athletica

Anorexia athletica komt vooral voor onder (duur)sporters en mensen die (dagelijks) veel zware lichamelijke arbeid verrichten. Het komt veel voor onder sporten waar een laag lichaamsgewicht vaak van belang is, zoals turnen, hardlopen, dansvormen, maar ook onder amateursporters kan het voorkomen, bijvoorbeeld in sportscholen. Anorexia athletica kenmerkt zich doordat de patiënt extra calorieën verbrandt door de lichamelijke inspanningen, maar daarbij normaal of zelfs gematigd blijft eten.

Orthorexia Nervosa

Een andere minder bekende en afgeleide vorm van anorexia nervosa is orthorexia nervosa. Soms gebeurt het dat mensen doorslaan in het gezond willen eten. Orthorexia nervosa is een eetstoornis waarbij mensen op een extreme manier bezig zijn met gezond eten. De strenge regels over eten kunnen leiden tot een erg eenzijdig eetpatroon, waardoor tekorten aan voedingsstoffen ontstaan en wat kan leiden tot ondergewicht. Dit is vaak niet eens het grootste probleem. Ernstiger is dat mensen steeds obsessiever omgaan met hun eten. Zij bedenken wat ze gaan eten, in welke hoeveelheden en op welke tijdstippen. Hun sociale leven komt er onder te lijden, want anderen hebben een ander eetgedrag waardoor mensen met orthorexia steeds meer alleen komen te staan.

Boulimia Nervosa

Boulimia nervosa verschilt van anorexia nervosa omdat mensen de beheersing over het eetgedrag verliezen en véél meer eten dan dat zij zouden willen. Om de effecten van hetgeen men teveel gegeten heeft weer teniet te doen, wordt geprobeerd het eten zo snel mogelijk uit te braken of met behulp van laxeermiddelen uit het lichaam te verwijderen. Iemand met boulimia nervosa heeft een sterke behoefte aan eten om een gevoel van spanning te reduceren, omdat men eten ervaart als iets dat troost geeft.

Binge Eating Disorder (afkorting BED)

Binge eating disorder (BED) wordt ook wel eetbuistoornis genoemd. Het lijkt in veel opzichten op anorexia en boulimia. De lichamelijke aspecten kunnen verschillen, maar de sociale en psychische achtergronden komen overeen. Iemand met BED is ook voortdurend bezig met piekeren over eten, gewicht en je lichaam. Personen die lijden aan de binge eating disorder eten vaak heel erg veel in korte tijd en hebben het idee hun eetbui niet onder controle te hebben. Dikwijls gaat het gepaard met overgewicht en heeft het negatieve medische gevolgen zoals suikerziekte, hoge bloeddruk en cholesterol tot gevolg.

Langdurige eetstoornis (afkorting LES)

Een LES’ser, zoals de naam al zegt is een langdurige eetstoornis. Mensen met  een langdurige eetstoornis hebben al meerdere behandelingen achter de rug waarin het niet gelukt is de eetstoornis los te laten. Meestal spreekt men van een LES’ser als iemand langer dan zeven jaar eetgestoord gedrag vertoont. Tijdens gesprekken met zelfhulpgroepen of tijdens de behandeling leren deze mensen hoe ze het beste om kunnen gaan met de eetstoornis 

Inverse Anorexia

Een vorm van eetstoornissen bij mannen is het steeds maar gespierder willen worden. Ook wel: inverse anorexia of muscle dysmorphia genoemd. Mannen die hieraan lijden vinden zichzelf klein en tenger, ook
al hebben ze een goede spierontwikkeling. Net als bij anorexia nervosa, zijn mannen met Inverse anorexia ontevreden met hun lichaam en zijn voortdurend bezig met sporten. Ze verschillen van anorexia patiënten omdat ze in gewicht aan willen komen en dat doen ze door het consumeren van proteïne supplementen en spiermassa opbouwers. Ook gebruik van anabole steroïden komt voor, met alle ernstige gevolgen van dien.

Adoniscomplex

Het adoniscomplex is een complex waarbij mannen geobsedeerd zijn door hun uiterlijk. Er is een hoger risico om dit complex te ontwikkelen bij sporten waarbij het gewicht een belangrijke rol speelt. Bijvoorbeeld joggen, atletiek, turnen, ballet, kunstschaatsen en skispringen. Bij sporten waarbij de gewichtsklasse belangrijk is, zoals bij worstelen en bodybuilding, is extreem lijngedrag en gestoord eetgedrag vaak gerelateerd aan en beperkt tot de wedstrijdperiode.

Machismo nervosa of de muscle dysmorphia

Ook dit is een stoornis die bij mannen voorkomt, hierbij is er een subjectief gevoel van mager zijn, zelfs bij
redelijke gespierdheid. Soms wordt er ook gebruik/misbruik van anabole steroïden gemaakt. Tot slot zijn er nog
de jogging- en fitnessverslaafden, die steeds verder of sneller willen joggen, via fitness zeer extreme uiterlijke doelen nastreven. Zij leggen de lat steeds hoger voor zichzelf en zijn eigenlijk nooit tevreden met zichzelf.

Niet anders omschreven (afkorting NAO)

De afkorting NAO staat voor 'niet anderszins omschreven', wat betekent dat de persoonlijkheidsstoornis
niet echt in te delen is omdat de klachten van de patiënt zeer variërend zijn. Denk aan angsten, depressiviteit,
laag zelfbeeld en ongenoegen met betrekking tot verschillende zaken in het persoonlijke leven. Bij sommige patiënten is er een sterke uiting van de symptomen in een crisissituatie, terwijl bij anderen juist jarenlange problemen of klachten ten grondslag liggen aan het ontstaan van de stoornis.

De gedeelde informatie komt uit het werkboek voor bondgenoten "De Wolf in Schaapskleren" (Isabelle Plasmeijer -2014)
en de DSM-5 (Diagnositic and Statistical Manual of Mental Disorders- 2013).