Eetstoornissen en comorbiditeit

Wat doe je als je te maken krijgt met een eetstoornis en gelijktijdig een angststoornis of fobie hebt?  Wat kun je zelf doen en hoe kom je er weer vanaf?

Comorbiditeit  

Het komt regelmatig voor dat mensen last hebben van twee of meer stoornissen tegelijkertijd. Dit noemt men comorbiditeit. Bij mensen met een eetstoornis komt het regelmatig voor dat er meerdere stoornissen tegelijkertijd aanwezig zijn. Vaak gaat het hierbij om een depressie of angst. Mensen met anorexia nervosa hebben een meer dan gemiddelde kans om ook andere depressieve stoornissen te krijgen, zoals depressie of een angststoornis (Verheij, 2007; Vandereycken, 2008). Zo krijgt meer dan de helft van mensen met anorexia naast de eetstoornis last van depressieve klachten. Daarnaast lijdt een derde van de mensen met deze eetstoornis aan sociale angsten en heeft een derde last van dwanggedachten en dwanghandelingen.  Het is belangrijk de ernst van de eventuele comorbide psychische stoornis vast te stellen en te relateren aan het ontstaan of voortbestaan van de eetstoornis (Trimbos, 2006b). Bij mensen met meerdere psychische stoornissen, waaronder een eetstoornis, bestaat het gevaar dat zij steeds worden verwezen naar een andere hulpverleningsinstelling. Dit verwijst naar een probleem in de organisatie van de zorg dat niet specifiek is voor de behandeling van mensen met een eetstoornis. Een goede samenwerking met gespecialiseerde hulpverleningsinstellingen en zorgvuldigheid in het verwijs- of samenwerkingstraject kunnen dit probleem helpen voorkomen.  

Hoeveel mensen hebben last van een eetstoornis? 
Het exacte aantal mensen dat last heeft van een eetstoornis is onbekend. Dit komt omdat veel mensen niet naar de huisarts gaan. Ze ontkennen vaak hun eetprobleem, schamen zich of de eetstoornis wordt als taboe gezien. Doordat mensen wel bij de huisarts zijn geweest of in een kliniek behandeld, hebben we de volgende feiten:

• Zo’n 200.000 mensen in Nederland hebben een eetstoornis.

• Hiervan hebben 160.000 mensen binge eating disorder.

• Zo’n 40.000 mensen hebben anorexia nervosa of boulimia nervosa

Hoeveel mensen hebben last van een angststoornis? 
Angststoornissen komen het meest voor in de leeftijdsgroep van 25-44 jaar. Angststoornissen kunnen zich echter ook eerder of later ontwikkelen. Met name de sociale fobie, de specifieke fobie en de gegeneraliseerde angststoornis kunnen in de kindertijd, puberteit of adolescentie ontstaan. De paniekstoornis komt daarentegen weinig onder adolescenten voor. Opvallend is dat op latere leeftijd de gegeneraliseerde angststoornis het meest voorkomt. 

·     Bijna 1,1 miljoen personen lijden aan een angststoornis,  
·     In 2011 werd het aantal personen van 18 tot 65 jaar met een angststoornis geschat op
     1.061.200. Deze schattingen zijn gebaseerd op een epidemiologisch bevolkingsonderzoek
     uitgevoerd van 2007 tot 2012 (Bron:  NEMESIS-2). 
·     Een angststoornis komt bij 8% van de mannen voor en 13% van de vrouwen.  
.    Vrijwel alle angststoornissen komen meer voor onder vrouwen dan onder mannen.

Wat is een angststoornis? 
Angst is een gevoel dat optreedt bij dreigend gevaar. Angstgevoelens hebben meestal aanwijsbare redenen. Soms is iemand echter angstig terwijl daar weinig aanleiding voor is. Iemand durft bijvoorbeeld niet naar buiten of naar de winkel te gaan. Als angst geen reële reden heeft en de betrokken persoon er sociale of beroepsmatige problemen door ondervindt, spreken we van een stoornis. Angsten kunnen heel hinderlijk zijn in het dagelijks leven (Landelijke Vereniging van Eerstelijnspsychologen). Men kan bijvoorbeeld moeilijke situaties gaan vermijden. Hierdoor leert diegene niet met spanning om te gaan en deze te verminderen. De angst voor onzekere of nieuwe situaties blijft of wordt zelfs erger. 

Welke type angststoornissen zijn er?
In het diagnostisch classificatiesysteem DSM-IV worden de volgende angststoornissen onderscheiden:
1. Paniekstoornis met of zonder agorafobie
2. Sociale fobie of angststoornis
3. Specifieke of enkelvoudige fobie
4. Obsessief-compulsieve stoornis of dwangstoornis
5. Gegeneraliseerde angststoornis
6. Posttraumatische stress-stoornis
7. Hypochondrie
8. Angststoornis door een lichamelijke aandoening
9. Acute stressstoornis
10. Angststoornis door alcohol of drugs
(Trimbos, 2011).

“Ruim negen jaar had ik een eetstoornis, anorexia nervosa. Dat was niet het enige. Naast mijn anorexia kreeg ik enorme last van angst. Angst om met de trein te gaan, angst om te fietsen, eigenlijk was ik op den duur overal bang voor, het leek wel angst voor de angst. Het gekke was dat ik wist dat deze angsten niet reëel waren, want natuurlijk kon ik fietsen zonder een hartaanval te krijgen, in de trein werd ik echt niet aangevallen door een leeuw en als ik opstond was er geen monster dat me zou laten schrikken. Toch was ik bang. Door mijn angsten op te schrijven, situaties die ik eng vond niet uit de weg te gaan en positieve gedachten te maken, heb ik geleerd om te gaan met mijn angsten.'

Wat te doen bij angst? 
Mensen kunnen zelf veel doen aan het verminderen van de angstklachten. Op angstige momenten denken veel mensen automatisch aan dingen die de angst versterken en paniek veroorzaken. Wat in deze situaties belangrijk is te leren de gedachten die de angst in stand houden te veranderen. Dit kan bijvoorbeeld door kritisch te kijken of de angstige gedachten wel kloppen. Is er wel reden voor zo veel onzekerheid, zorgen en gepieker? Bedenk vervolgens welke positieve, geruststellende gedachten kunnen helpen.  Het kan ook helpen een dagboekje bij te houden en hierin op te schrijven wat er precies gebeurt op angstige momenten. Waar denk ik aan? Waar ben ik zo bang voor? Wat voel ik? Hoe reageer ik hierop en wat doe ik dan?  Daarnaast is ontspanning erg belangrijk angst te verminderen: Even rustig ademen, wandelen of iemand opbellen. Het kan ook helpen steun te zoeken bij mensen die je vertrouwt. Vaak hebben mensen begrip voor de situatie. Op deze manier leert men om te gaan met de angst en ze onder controle te houden; de angst beheerst het leven dan niet meer.  

Het is goed om te weten dat angst meestal na 60 tot 90 minuten vanzelf minder wordt. Het geeftmisschien de moed om situaties niet te gaan vermijden.  Als je de moed kunt vinden om een angstige situatie te doorstaan, zal je soms merken dat er niet zoveel reden was om bang te zijn. Zo kan de angst langzaam uitdoven (thuisarts.nl).

Feiten over angststoornissen: 

·     Een angststoornis veroorzaakt heftige angsten in het dagelijks leven, zonder dat er echt gevaar is. 
·     Een angststoornis komt bij 8% van de mannen voor en bij 13% van de vrouwen. 
·     Klachten zijn hartkloppingen, zweten, benauwdheid, misselijkheid of het gevoel te stikken. 
·     Door de angst probeer je vaak moeilijke en onbekende situaties te vermijden. 
·     Het is echter verstandig spannende situaties juist niet te vermijden. 
·     Het is goed om te weten dat angst meestal na 60 tot 90 minuten vanzelf minder wordt. 
·     Het helpt om bewust aan geruststellende zaken te denken. 
.     Gesprekken bij een psycholoog, ervaringsdeskundige of medicijnen kunnen helpen.

Wij van ISA Power helpen je graag om af te komen van je angsten en je eetstoornis. Plan een intake gesprek in met een Coach van ISA Power.