automutilatie en eetstoornissen

Beschadig jij jezelf? Of wil je iemand helpen die automutileert? Hoe ga je om met iemand om die in zichzelf snijdt, krast of brandt? Waar komt dit soort gedrag vandaan? Wie doet dit en hoe is het te behandelen?

Wat is zelfbeschadiging?

Automutilatie is een ander woord voor zelfbeschadiging. Hierbij krassen mensen in zichzelf of snijden met hun nagels of scherpe voorwerpen in de huid. Automutilatie komt regelmatig voor bij mensen die kampen met een eetstoornis. Vaak ontstaat deze combinatie doordat de persoon aan de eetstoornis niet ‘genoeg’ lijkt te hebben. Soms denkt men dat het een (misvormde) manier van aandacht vragen is. Dit is echter niet waar. De persoon laat zien dat ze ergens mee zit en eigenlijk hulp wil, maar het alleen niet goed durft te vragen.

Hoeveel mensen hebben last van automutilatie?

Naar schatting doet ongeveer 5 procent van de pubers (14 tot 17 jaar) zichzelf pijn. Dit blijkt uit onderzoek dat de Universiteit Leiden en de GGD Rotterdam in 2005 uitvoerden. Zij ondervroegen ruim vierduizend scholieren in Nederland.

Zelfbeschadiging begint vaak op jonge leeftijd en komt meer voor bij meisjes dan bij jongens. Het snijden in het lichaam, het veroorzaken van brandwonden, maar ook het tegen de muur bonken met het hoofd of zichzelf slaan, geldt voor hen als tegenwicht voor negatieve emoties als woede, verdriet, angst en eenzaamheid. Zelfbeschadiging wordt vaak bewust gedaan, maar iemand kan zichzelf ook beschadigen wanneer hij/zij in een dissociatie zit.

automutilatie, waarom?

Er zijn verschillende redenen of aanleidingen waarom iemand zichzelf pijn doet. En er zijn veel verschillende manieren waarop mensen zichzelf beschadigen. Zelfbeschadiging is over het algemeen een manier om om te gaan met niet gewenste en moeilijke emoties. Deze emoties lopen zo hoog op dat iemand zichzelf gaat beschadigen om toch op een manier zijn/haar emoties te kunnen uiten. Zelfbeschadiging is onder veel mensen een taboe. Er wordt vaak gedacht: je gaat jezelf toch niet met opzet pijn doen? Hierdoor schamen veel mensen zich vreselijk en vinden het lastig om erover te praten.

"Zelfbeschadiging is geen officiële psychiatrische stoornis" zegt de Amsterdamse hoogleraar psychiatrie en hoofd van de afdeling psychiatrie in het AMC in Amsterdam: Dr. Damiaan Denys. "Dergelijk gedrag is eerder te beschouwen als een symptoom van een stoornis, zoals het borderlinesyndroom, schizofrenie, posttraumatische stressstoornis (ptss) of een dwangstoornis. We denken bij zelfbeschadiging al snel aan het pubermeisje dat zich met een mes kerft uit onmacht en emotionele frustratie, maar die zien we hier niet in het AMC. Wel de patiënt met het borderlinesyndroom of een ernstige dwangstoornis, die zichzelf krast, de haren uittrekt of de huid tot bloedens toe openkrabt. Zelfbeschadiging is een nogal vaag en breed begrip en heel divers. Dit gedrag kan optreden bij heel veel psychiatrische stoornissen.’’ - D. Denys -

De meest voorkomende redenen waarom mensen zichzelf beschadigen:

Jezelf pijn doen, zodat je iets pijnlijks uit het verleden vergeet en/of op dat moment niet aan hoeft te denken.
Je verlegt je aandacht van emotionele pijn naar fysieke (lichamelijke) pijn.
Jezelf bewijzen dat je macht en controle hebt. Jij kunt tegen pijn. Jij bepaalt waar en wanneer je pijn hebt.
Je wilt de emotionele leegte opvullen in jezelf
Je vindt jezelf een slecht mens en slecht mensen verdienen straf en pijn, althans zo denk jij.
Wanneer iemand iets doet wat jij niet wilt, straf je hem of haar door jezelf pijn te doen.
Als je heel boos en verdrietig bent, helpt zelfbeschadiging om woede en verdriet te uiten.
Automutilatie komt voort uit psychische problemen en gaat ook zowel gepaard met persoonlijkheidsstoornissen als eetstoornissen.

D. Denys: ”Je weet bijvoorbeeld dat het onzinnig is, maar de drang kan zo sterk zijn dat je er niet mee kunt stoppen. Je bent er de hele tijd over aan het denken. Bij anderen kan het een impuls zijn, en ook die hebben ze niet onder controle. Pas na hun daad staan ze stil bij wat ze hebben gedaan. Zelfbeschadiging werkt ook verslavend, het geeft even een positief gevoel en wordt daarom herhaald.”

De nadelen van zelfbeschadiging

Je krijgt littekens. Als je geluk hebt gaan deze naar een aantal jaar weg. Sommige littekens zijn blijvend.
Littekens kunnen ervoor zorgen dat je je onzeker gaat voelen over jouw lichaam en dat je in de zomer niet meer met een t-shirt, korte broek en met zwembroek of bikini op het strand durft te lopen.
Je wordt de rest van je leven herinnerd aan een nare periode of gebeurtenis uit het verleden.
Het heeft een verslavend effect, waardoor er een kans op terugval is. Het is lastig om te stoppen en het voelt alsof je moet snijden van jezelf. Zelfbeschadiging kan ontaarden in een soort ‘moeten’ of ‘dwang’ en steeds verder verergeren. Vaak omdat iemand geen andere manier heeft om met negatieve gevoelens om te gaan.
Mensen in de omgeving hebben niet altijd begrip voor de situatie of vinden het maar raar, omdat ze niet begrijpen waarom iemand zichzelf pijn doet. Zij kunnen het bijvoorbeeld zien als een vraag om aandacht. Mensen kunnen zelfs vies en raar naar je kijken. Dit is uit onwetendheid, als ze deze tekst zouden lezen dan zouden ze wellicht al meer begrip voor jou of iemand waarvan jij houdt hebben.
Jezelf pijn doen zorgt ervoor dat jouw zelfwaardering afneemt en je zelfbeeld negatiever wordt.
Bloed plekken in je kleding en in bed. Soms is het zo erg (diep) dat je jezelf moet melden bij de SEH (Spoed Eisende Hulp) om het te laten hechten.
Elke keer als jij jezelf snijdt ben gevoelsmatig weer terug bij af.

Zoek hulp bij zelfbeschadiging!

Bekijk samen met je behandelaar of coach hoe je kan stoppen met zelfbeschadiging.
Bedenk wat de voordelen zijn om te stoppen met jezelf te beschadigen.
Realiseer je dat jij jezelf beschadigd en dat jij de enige bent die de keuze kan maken om hiermee te stoppen.
Jij bent verantwoordelijk en niemand anders.
Onthoud dat wat je ook wilt vergeten of op wie je ook boos bent (op jezelf of een ander) dat zelfbeschadiging geen lange termijn oplossing is. De verlichting duurt vaak maar even
Bedenk zoveel mogelijk redenen waarom je wilt stoppen en schrijf deze desnoods ergens op of hang deze redenen aan de muur. Herinner jezelf aan een toekomst zonder zelfbeschadiging.
Schaam je niet. Praat erover met anderen en maak het bespreekbaar.
Schrijf alternatieve manieren op voor jezelf om om te gaan met moeilijke of pijnlijke emoties.

Wil je er echt vanaf?

Zowel de behandeling voor je eetstoornis als zelfbeschadiging is belangrijk. Voor beide problemen mag je hulp vragen. Samen met jouw huisarts, psycholoog, coach of andere hulpverlener kijk je naar wat het beste is om mee te beginnen. Maak samen een op maat gemaakt actieplan waar jij samen met jouw coach mee aan de slag kan.Wil je er echt vanaf?

Therapie nemen of hulp zoeken is erg belangrijk in deze situatie. Ook het contact met lotgenoten kan je helpen. Wil je in contact komen met lotgenoten en een coach van ISA Power spreken klik dan hier. Ook ISA Power wil jou graag helpen. Vraag gerust een intake gesprek aan.

Zoek je hulp alleen voor zelfbeschadiging/ automutilatie kijk op de volgende websites:

Forum voor mensen die zichzelf beschadigen en hier vanaf willen: http://www.automutilatie-site.nl/
Praten met lotgenoten? Kijk hier: http://automutilatiesite.messageboard.nl/forum/
De landelijke stichting zelfbeschadiging. Kijk hier: http://zelfbeschadiging.nl/
Zelfbeschadiging onder controle: http://www.zelfbeschadigingondercontrole.nl/