Mensen met een eetstoornis kunnen soms last hebben van meerdere stoornissen en aandoeningen. In de psychologie wordt hiervoor de term ‘comorbiditeit’ gebruikt. Dit houdt in dat je twee of meerdere stoornissen of aandoeningen tegelijkertijd hebt. Het komt regelmatig voor dat dit over het hoofd wordt gezien in het diagnostische proces en in de behandeling die daarop volgt. Het is uiterst belangrijk om onderzoek te doen en genoeg kennis te hebben op de mogelijk andere aanwezige stoornissen. Als er sprake is van comorbiditeit is het belangrijk dat beide stoornissen worden behandeld. Het risico is namelijk dat de ene stoornis de andere in stand houdt. Autisme kan dus een in stand houdende factor zijn voor de eetstoornis.
Comorbiditeit en eetstoornissen
Momenteel wordt er veel onderzoek gedaan naar de comorbiditeit bij mensen met verschillende eetstoornissen. Hieruit komt naar voren dat mensen met een eetstoornis zeker linken hebben met anderen stoornissen. Voorbeelden die je vaak terugziet zijn affectieve stoornissen (stemmingswisselingen), depressies en angststoornissen. Mensen die ook lijden aan een angststoornis hebben hierin ook regelmatig last van OCD (dwangstoornis) en een sociale fobie. In dit stuk ga ik wat dieper in op de link tussen een eetstoornis en OCD. Is er hier sprake van een link of is het puur toeval dat mensen een eetstoornis ook OCD ontwikkelen?
Wat is OCD?
OCD is een psychische aandoening waarbij het dagelijkse leven wordt verstoord door dwanggedachten en dwanghandelingen. Het is een zeer complexe ziekte en kan zich uiten in veel verschillende manieren.
Sommige mensen tellen dagelijks alle tegels op de vloer, anderen tellen de boeken in de kast, sommigen controleren of alle huishoudelijke apparaten uit staan voordat zij naar bed gaan. Sommige willen alleen gelijke nummers eten en drinken, bijvoorbeeld 4 tomaten en twee koppen thee. Dat betekent dat deze persoon geen 3 tomaten kan eten en ook niet één kop thee, maar 6 tomaten en 4 koppen thee mag dan weer wel. Wat alle mensen gemeen hebben, is dat zij gevangen zitten in hun dwanggedachten en dwanghandelingen. Hierdoor zijn zij vaak heel eenzaam. Bovendien kost het hen veel tijd en energie die ze ook zouden kunnen stoppen in leuke dingen.
Er zijn ook meerdere oorzaken bij het ontstaan van OCD. Uit onderzoek is gebleken dat er sterke aanwijzingen zijn dat een oorzaak van de stoornis bij de communicatie tussen de verschillende gebieden in de hersenen ligt. Daarnaast kunnen externe factoren een aanleiding zijn bij het ontwikkelen van deze stoornis. Iemand kan bijvoorbeeld na een traumatische gebeurtenis dwanghandelingen en dwanggedachten krijgen. Iemand ervaart geen controle over de gedachten te hebben en de handelingen te MOETEN uitvoeren om iets te voorkomen of om iets los te kunnen laten. Ze zijn bang dat er anders bijvoorbeeld een ramp gebeurt. Er is geen gen gevonden die aangeeft dat OCD erfelijk is, maar je hoort wel vaak de kinderen dwangen overnemen van hun ouders, maar dan op een andere manier of in een andere vorm.
“Mijn dwanghandelingen ontstonden na het overlijden van mijn oma. Ik ging toen opeens al mijn kasten netjes poetsen, opruimen, alles opnieuw ordenen, opnieuw opvouwen, kleur bij kleur en alles op maat. Soms deed ik een kast wel vijf keer per dag. Als ik dat niet deed was ik bang dat mijn moeder en vader ook zouden overlijden.“
Eetstoornissen en OCD
Eetstoornissen en OCD hebben een aantal zelfde symptomen, waardoor ze soms met elkaar verward worden. Iemand met een eetstoornis is namelijk ook dwangmatig bezig met eten, niet eten, calorieën tellen, afwegen, gewicht, enzovoort. Iemand met een eetstoornis heeft niet meteen OCD.
Mocht je een eetstoornis en OCD hebben dan je de juiste behandeling krijgt. Als iemand last heeft van OCD in combinatie met een eetstoornis dan is dit o.a te herkennen aan de dwanghandelingen op een andere gebied dan eten. De regels en dwanghandelingen zijn vaak extremer dan bij iemand die alleen een eetstoornis heeft. Een voorbeeld hiervan is dat sommige mensen alleen voedsel met een bepaalde kleur eten of iets van dezelfde grootte.
Er zijn veel overeenkomsten tussen eetstoornissen en OCD, maar er is niet bewezen dat er een link is tussen deze twee stoornissen. Het blijven totaal verschillende stoornissen die niet met elkaar vergeleken kunnen worden. Het is dus ook niet zo dat iemand met een eetstoornis altijd OCD heeft. Iemand heeft dan misschien wel symptomen die passend zijn bij OCD, maar die tegelijkertijd ook passen bij een eetstoornis. Dit komt vaker voor bij stoornissen. Zo kan een eetstoornis een autistisch beeld geven, maar dat betekent niet dat iemand ook autisme heeft. Het is dus heel belangrijk dat de hulpverlening goed kijkt naar welke diagnoses echt bij iemand horen. Hiermee voorkom je dat een andere diagnose het herstel van een eetstoornis belemmert en voorkom je dat er onnodig extra labeltjes gegeven worden aan mensen met een eetstoornis.
Onderzoekers zijn bezig om een goede behandeling te ontwikkelen voor mensen waarbij er sprake is van comorbiditeit. Vandaag de dag schieten nog veel behandelingen en therapieën hierin tekort en komt het (te) vaak voor dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd, omdat ze last hebben van een (complexe) dubbele diagnose.
