Door Iris van Wijk (Student ‘’Voeding & Diëtetiek’’ op de Haagse Hoge School)
Zouden mannen en vrouwen een eetstoornis hetzelfde ervaren of zijn er veel verschillen tussen beide. De hoofdvraag van mijn praktijkopdracht is daarom:
‘’Zit er een groot verschil in de ontwikkeling en genezing van een eetstoornis tussen mannen en vrouwen?’’
Om deze vraag zo goed mogelijk te kunnen beantwoorden heb ik veel literatuur gelezen, een interview gehouden met een man die worstelt met anorexia en ook heb ik de BEAT IT workshop van ISA Power in het Leontienhuis bijgewoond.
De cijfers:
Naar schatting leidt 10% van de bevolking aan een eetstoornis en daarvan zouden er 5-10% man zijn, maar vaak wordt er bij mannen een verkeerde diagnose gesteld en daardoor bereiken onderzoek en behandeling deze groep slecht (1). Doordat er een verkeerde diagnose wordt gesteld en doordat mannen de ziekte minder makkelijk bij zichzelf herkennen omdat er gedacht wordt dat het typisch iets voor vrouwen is zullen de bekende cijfers de lading niet dekken (1). Uit onderzoek is ook gebleken dat mannen de ziekte nog erger proberen te verbergen dan vrouwen (2). Veel mensen denken dat eetstoornissen onder homoseksuele mannen vaker voorkomt, terwijl 80% van de gediagnosticeerde mannen heteroseksueel is (3).
Onbegrepen:
Iedereen kan een eetstoornis ontwikkelen, het maakt niet uit hoe oud je bent, welk geslacht je hebt en uit welke cultuur je komt (3). Echter, veel gezondheidsprofessionals hebben onvoldoende inzicht over hoe mannen met een eetstoornis zich kunnen voelen. Als mannen weten dat ze een eetstoornis hebben dan kunnen zich nog steeds erg beschaamd voelen, waardoor de behandeling nog lastiger wordt (3). Er zijn verscheidene redenen waarom eetstoornissen bij mannen te weinig gediagnosticeerd en onbegrepen worden. Er worden bijvoorbeeld vaak diagnostische criteria gebruikt die bedoeld zijn om bij vrouwen, bijvoorbeeld amenorroe (verlies van menstruatie), anorexia te identificeren (3). Mensen met een eetstoornis hebben vaak veel schaamtegevoelens en mannen hebben een extra moeilijkheid omdat een eetstoornis vaak geassocieerd wordt met vrouwen (3).
Beïnvloedende factoren:
Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat er een paar factoren een grote rol kunnen spelen in het ontwikkelen van een eetstoornis bij mannen (3):
- Negatieve familieregelingen, bijvoorbeeld: ouders die fitness en atletisch zijn overmatig benadrukken
- Ouders die onrealistische verwachtingen van hun kinderen hebben
- Media: bijv. films en commercials die magere, gespierde of atletische mannen laten zien
- Traumatische gebeurtenissen, bijvoorbeeld: seksueel- psychisch of emotioneel misbruik
- Treiteren of pesten door collega’s
- Overgewicht in de kindertijd wat kan leiden tot diëten in de puberteit
- Angst bij de man of hij wel het ‘’stereotype man’’ kan zijn
- Sport waar de grootte van het lichaam belangrijk is, bijvoorbeeld bij dansers en turners
- Een baan of beroep waarbij het lichaam belangrijk is, bijvoorbeeld bij modellen en acteurs.
Overigens zijn deze beïnvloedende factoren niet alleen toepasbaar bij mannen, deze beïnvloedende factoren worden namelijk beschouwd als algemene factoren voor het ontwikkelen van een eetstoornis (4).
Verschillen tussen mannen en vrouwen:
Er zijn verschillende onderzoeken geweest om te achterhalen of er verschillen waren tussen mannen en vrouwen met een eetstoornis. Er is een onderzoek geweest of er verschillen waren tussen mannen en vrouwen met een eetstoornis wat betreft hun persoonlijkheid, klinische kenmerken en eigenschappen die geassocieerd worden met een eetstoornis. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 40 patiënten met een eetstoornis, hiervan was 50% een man en 50% een vrouw. Uit het onderzoek is gebleken dat er geen significant verschil was tussen de klinische eigenschappen, maar uit de resultaten is wel naar voren gekomen dat een groter deel van de mannen te maken had met overgewicht voordat ze een eetstoornis ontwikkelden. Ook is er naar voren gekomen dat mannen meer bezig zijn met hun lichaamsvorm qua spieren en vrouwen meer met het gewicht op de weegschaal (5).
In een ander onderzoek is naar voren gekomen dat het verschil tussen de gemiddelde leeftijd waarop een eetstoornis ontwikkeld wordt bij mannen hoger ligt dan bij vrouwen, maar deze getallen waren niet significant. Ook werden er geen verschillen gevonden in de percentages voor mannen en vrouwen met betrekking tot weinig eten, braken na voedselinname of toewijding aan sporten (6). De conclusie van dit onderzoek is dat anorexia nervosa in vrijwel alle opzichten gelijk is voor mannen en vrouwen. Er zijn wel enkele verschillen gevonden; mannelijke patiënten zouden vaker een geschiedenis hebben van ouders met ernstige psychiatrische problemen, overbescherming en verstrikking als kind. Een opvallend verschil was het ideale BMI dat de patiënten hadden (6), echter in een ander onderzoek is geconcludeerd dat het ideale BMI voor mannelijke en vrouwelijke patiënten niet verschilt (7).
De resultaten van de onderzoeken zijn te verschillend en te uiteenlopend om een correct antwoord te geven op de vraag of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen met een eetstoornis. Verder onderzoek is nodig om beter inzicht te krijgen in de overeenkomsten en verschillen met betrekking tot het ontstaan en voorkomen van een eetstoornis bij mannen en vrouwen. Vooral onderzoek naar mannelijke patiënten is van belang, vaak voldoen mannen niet volledig aan de criteria voor eetstoornissen maar ze lopen dan wel gevaar. Ook moeten de vragenlijsten in de onderzoeken aangepast worden met een normering die speciaal voor de man geldt, deze zijn nu nog teveel gericht op vrouwen (8).
Waar ben ik zelf achter gekomen?
Zoals ik eerder in het stuk al beschreef ben ik zelf ook in de wereld van eetstoornissen gedoken. Via Isabelle van ISA POWER ben ik in contact gekomen met een jongen die genezende is van anorexia. Met hem heb ik een interview gehouden en voordat ik dat met hem had gedaan had ik het idee dat er veel verschillen tussen mannen en vrouwen zouden zijn, maar niks is minder waar. Hij heeft geen punten benoemd waarvan hij dacht dat daar veel verschillen zouden liggen. Ook heb ik het boek van Ad Penninx ‘’de meisjesziekte’’ gelezen, een prachtig en inspirerend boek. Omdat het boek de titel ‘’de meisjesziekte’’ heeft dacht ik dat Ad de verschillen tussen mannen en vrouwen zou beschrijven, maar ook dit was niet het geval. De ziekte wordt door zowel mannelijke als vrouwelijke patiënten op dezelfde manier ervaren. In mijn ogen is het grootste verschil tussen mannen en vrouwen dat de ziekte bij mannen nog een ‘’taboe’’ is. Gewicht en afvallen blijft een vrouwending, maar waarom eigenlijk? Wie heeft ooit bedacht dat dit een typische ziekte voor vrouwen is? Een eetstoornis is een ziekte, en deze ziekte kunnen zowel mannen als vrouwen ontwikkelen.
Ik heb geleerd dat het grootste verschil tussen mannen en vrouwen met een eetstoornis is dat het minder wordt ‘’gezien’’. Mensen associëren een eetstoornis nog steeds met een vrouw in plaats van een man. Er wordt al meer aandacht aan besteed, maar ik hoop dat dit nog veel meer wordt zodat mannen makkelijker en sneller dezelfde hulp kunnen vragen en kunnen genezen van deze uniseks-ziekte.
Bronvermelding/ Literatuurlijst:
1. https://www.humanconcern.nl/eetstoornissen/eetstoornissen-bij-mannen
2. Anderson, A E. (Ed.) Males with Eating Disorder, Brunner/Mazel, Inc. 1990
3. Ian Peate, Professor of Nursing, Dangerously misunderstood: men and eating disorders, British Journal of Healthcare Assistants, Agust 1, 2011.
4. https://www.humanconcern.nl/eetstoornissen/oorzaken-van-een-eetstoornis
5. Fernández-Aranda et al., personality and psychopathological traits of males with an eating disorder (2004)
6. Crisp et all, anorexia nervosa in males: similarities and differences to anorexia nervosa in females. European Eating disorders review: 163-167 (2006)
7. Muise, Stein en Arbress, Eating disorders in adolescent boys: a review of the adolecent and young adult literature (2003)
8. http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/79584-anorexia-nervosa-en-boulimia-nervosa-bij-jongens-en-mannen.html
